2023 yılı Türkiye ve Dünya'da engellilik istatistikleri
Engellilik, toplumların farklı kesimlerini etkileyen önemli bir sosyal konudur. Her bireyin yaşam koşullarını etkileyen ve çeşitli zorluklarla karşılaşmalarına neden olabilen engellilik, geniş bir yelpazede farklı formlarda ortaya çıkabilir. Bu yazıda, Türkiye ve dünya genelinde engellilik istatistiklerine odaklanarak, bu önemli konuyu daha yakından inceleyeceğiz.
Türkiye'de Engellilik İstatistikleri
Türkiye İstatistik Kurumu tarafından 2008 yılından itibaren iki yılda bir düzenli olarak Araştırması gerçekleştirilmektedir. Bu araştırma ile 15 ve daha yukarı yaştaki bireylerin genel sağlık durumu, kronik hastalıkları, günlük aktivitelerini yürütmedeki fonksiyone l yeterlilikleri, kişisel bakım, sağlık hizmetleri kullanımı, ilaç kullanımı, yapılan aşılar ve ölçümler ile boy ve kilo değerleri, sigara ve alkol kullanımı ile yine bu alandaki pek çok değişken elde edilebilmektedir (2).
5 milyonun üzerinde engelli vatandaşımız var...
Türkiye'de engelli nüfusu konusunda net bir sayı yok, ancak 2002 yılında Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından bu sayının nüfusu yüzde 12,29'u olduğu ifade edilmiştir (3). Ancak, 31 Aralık 2021 tarihli Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) rakamlarına göre Türkiye'de 3.337.922 kadın ve 2.503.258 erkek olmak üzere 5.841.180 engelli kişi yaşamaktadır (1). Ayrıca; Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'nın idari kayıtlarına göre "ağır engelli" olarak kaydedilen kişi sayısı 764.271'dir.
İş gücüne katılım oranı %22, ağırlık kamuda...
Türkiye'de işgücüne katılma oranı yüzde 49,5 iken, çalışabilen engellerin işgücüne katılım oranı ancak % 22'dir (3). Türkiye'de istihdam edilen 90.131 engelli bireyin 12.223'ü kamu, 77.908'I özel sektörde çalışıyor (4).
Dünya'da Engellilik İstatistikleri
Engellilik tanımı için kullanılan kategoriler ve sorular ülkeler arasında değişebilir, bu da verilerin karşılaştırılabilirliğini etkileyebilir. Ayrıca, Avrupa Birliği'nin Eurostat tarafından sunulan engelli insanların yüzdesi hakkındaki ülkeye özgü veriler, farklı ülkelerdeki farklılıkları vurgulamaktadır. Dünya Bankası da engelli kişilerin ve hanelerin durumunu değerlendirmek için insani kalkınma göstergelerini engellilik durumuna göre ayrıştırmanın önemini vurgulamıştır. Genel olarak, mevcut veriler ve raporlar, ülkeler arasında engellilik istatistiklerindeki farklılıkları daha iyi anlamak ve ele almak için engellilikle ilgili uluslararası karşılaştırılabilir iyileştirilmiş ve standartlaştırılmış verilere duyulan ihtiyacın altını çizmektedir.
Dünya genelinde engellilik oranı %16
2023 Engelli Bireyler ve Afetler Küresel Araştırma Raporu'na göre, engelli bireyler dünya nüfusunun %16'sını oluşturmakta ve %80'i güney yarıkürede yaşamaktadır. (5) (6). Dünya Sağlık Örgütü (WHO), 1,3 milyar insanın veya küresel nüfusun %16'sının önemli ölçüde engellilik yaşadığını tahmin etmektedir (7).
Engellilik, bir sağlık sorunu olan bireyler ile çevresel ve kişisel faktörler arasındaki etkileşimden kaynaklanmaktadır. Engelli bireyler, çeşitli engeller ve zorluklar nedeniyle nüfusun geri kalanına kıyasla daha erken ölmekte, daha kötü sağlık koşullarına sahip olmakta ve günlük işlevlerinde daha fazla kısıtlama yaşamaktadır (8).
Engellilik istatistikleri ülkeden ülkeye değişmekte olup, engelliliğin yaygınlığı sosyal, ekonomik ve çevresel koşullar gibi çeşitli faktörlerden etkilenmektedir. UNESCO İstatistik Enstitüsü'ne göre, rapor edilen engellilik yaygınlığı farklı ülkeler arasında önemli farklılıklar göstermektedir. 25 yaş ve üzeri nüfus için ortalama engellilik oranı Mali'de %1 ile Porto Riko'da %25 arasında değişmektedir. Kosta Rika, Dominik Cumhuriyeti, Amerika Birleşik Devletleri ve Uruguay da %12 ila %20 arasında değişen yüksek engellilik oranlarına sahiptir (9).
Kaynaklar:
(1) https://www.engellilerkonfederasyonu.org.tr/basina-ve-kamuoyuna-duyuru-3/
(2) https://www.aile.gov.tr/media/98625/eyhgm_istatistik_bulteni_ocak_2022.pdf
(3) https://www.engellilerkonfederasyonu.org.tr/engelliler-konfederasyonu-2020-yili-genel-degerlendirme/
(4) https://ey-der.com/ana-sayfa/turkiye-ve-dunyada-engelliler/
(5) https://www.undrr.org/report/2023-gobal-survey-report-on-persons-with-disabilities-and-disasters
(6) https://reliefweb.int/report/world/2023-global-survey-report-persons-disabilities-and-disasters
(7) https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/disability-and-health
(8) https://www.who.int/health-topics/disability#tab=tab_1
(9) https://uis.unesco.org/sites/default/files/documents/ip49-education-disability-2018-en.pdf
