Web erişilebilirliği, dijital dünyada herkesin eşit bir şekilde bilgiye, hizmetlere ve araçlara erişebilmesi için kritik bir öneme sahiptir. Bu kavram, engelli bireylerin interneti diğer kullanıcılarla aynı şekilde kullanabilmesini sağlamayı hedefler. Bu yazıda, erişilebilir bir web sitesi oluşturmanın neden önemli olduğunu, nasıl yapılacağını ve SEO açısından nasıl avantajlar sunduğunu detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

 

Erişilebilirlik Nedir ve Neden Önemlidir?

Erişilebilirlik, bir web sitesinin tüm kullanıcılar için kullanılabilir olmasını ifade eder. Bu, görme, işitme, motor becerileri veya bilişsel engelleri olan bireylerin de siteyi rahatça kullanabilmesini içerir. Web erişilebilirliği, etik bir sorumluluk olmanın yanı sıra, yasal düzenlemeler ve SEO açısından da büyük bir öneme sahiptir.

 

Erişilebilirliğin Avantajları

• Daha Geniş Kitlelere Ulaşma: Engelli bireyler, dünya nüfusunun yaklaşık %15’ini oluşturur. Erişilebilir bir web sitesi, bu büyük kullanıcı kitlesine hitap eder.
• SEO Performansını Artırma: Arama motorları, erişilebilir siteleri daha üst sıralarda değerlendirir. Örneğin, doğru etiketleme ve yapılandırılmış veriler, hem kullanıcı deneyimini hem de SEO’yu iyileştirir.
• Yasal Uyumluluk: Birçok ülkede, erişilebilirlik standartlarına uymayan web siteleri yasal yaptırımlarla karşılaşabilir.
•  

Erişilebilir Web Sitesi Nasıl Oluşturulur?

Erişilebilir bir web sitesi tasarlamak, hem teknik hem de tasarım açısından dikkatli bir yaklaşım gerektirir. İşte bu süreçte dikkate almanız gereken temel adımlar:
 

1. WCAG Standartlarına Uyum Sağlayın

Web Erişilebilirlik Yönergeleri (WCAG), erişilebilirlik için uluslararası bir standarttır. WCAG, üç ana prensip üzerine kuruludur:

• Algılanabilirlik: Tüm içerikler, kullanıcılar tarafından algılanabilir olmalıdır.
• Kullanılabilirlik: Web sitesi, herkes tarafından rahatça kullanılabilir olmalıdır.
• Anlaşılabilirlik: İçerik ve arayüz, kullanıcılar için kolayca anlaşılabilir olmalıdır.
• Sağlamlık: Web sitesi, farklı cihazlar ve yardımcı teknolojilerle uyumlu olmalıdır.
   

2. Alternatif Metinler (Alt Text) Kullanın

Görseller için alternatif metinler eklemek, görme engelli kullanıcıların ekran okuyucular aracılığıyla bu içerikleri anlamasını sağlar. Ayrıca, alternatif metinler SEO açısından da önemlidir.

Örnek:


 

3. Başlık ve Etiket Yapılandırmasını Optimize Edin

Başlıklar (H1, H2, H3 vb.), hem kullanıcılar hem de arama motorları için içeriğin yapısını anlamada kritik bir rol oynar. Ayrıca, doğru etiketleme, ekran okuyucuların içeriği daha iyi yorumlamasını sağlar.
 

4. Renk Kontrastını İyileştirin

Erişilebilirlik standartlarına göre renk kontrastı, özellikle web tasarımında ve diğer dijital ortamlarda önemli bir faktördür. Renk kontrastı, metin veya diğer içerik öğelerinin arka planlarıyla olan farkını belirtir ve bu farkın belirli bir standartta olması, içeriğin daha kolay okunabilir olmasını ve görme engelli kullanıcılar için daha erişilebilir hale gelmesini sağlar.

Web Content Accessibility Guidelines (WCAG) 2.1'e göre, normal metin ve görüntüler için minimum renk kontrastı oranı en az 4.5:1 olmalıdır. Ancak, büyük metin (18pt ve üzeri ya da bold 14pt ve üzeri) için bu oran 3:1 olarak kabul edilir. Bu standartlar, özellikle görme engelli bireyler için web sitelerinin ve diğer dijital içeriklerin daha erişilebilir olmasını sağlamak amacıyla belirlenmiştir.

Dolayısıyla, web tasarımında renk kontrastını belirlerken en az 4.5:1 oranı hedeflenmeli ve metinler ile arka plan renkleri arasında yeterli farkın sağlanması önemlidir. Bu sayede kullanıcıların içeriği daha kolay okuyabilmesi ve anlayabilmesi sağlanmış olur.

 

5. Klavye ile Gezinilebilirlik Sağlayın

Birçok kullanıcı, fare yerine klavye veya yardımcı teknolojilerle web sitelerinde gezinir. Bu nedenle, tüm işlevlerin klavye ile erişilebilir olması gerekir.

• Web siteleri, tüm işlevselliği klavye kullanarak erişilebilir olmalıdır. Bu, kullanıcıların fare kullanmak zorunda kalmadan tüm içeriği gezinebilmesi anlamına gelir.
• Klavye gezinme düğmeleri (tab, shift+tab gibi), klavye kısayolları ve klavyeyle odaklanabilir öğeler (örneğin, bir bağlantıya klavyeyle odaklandığınızda görsel bir vurgu olması) gibi özellikler, klavye erişilebilirliği için gereklidir.
• Klavye odak sırasının mantıklı ve kolayca takip edilebilir olması gerekir. Örneğin, sayfa sırasıyla odaklanıldığında kullanıcılar için içeriğin anlaşılabilir olması önemlidir.
• Web sitelerinde gezinme menülerinin, içeriklerin, formların ve diğer önemli bileşenlerin erişilebilir olması gerekir.
• Gezinme menüleri tutarlı ve kolay anlaşılır olmalıdır. Kullanıcılar, sitenin yapısını ve içeriğini hızlıca anlayabilmelidir.
• "Skip to content" gibi bağlantılar, kullanıcıları ana içeriğe hızlıca yönlendirebilmelidir.
• Sayfa başlıkları, alt başlıklar, açıklamalar ve diğer bilgiler, sayfa içeriğini anlamak için önemli ipuçları sağlamalıdır.
   

6. Video ve Ses İçeriklerini Erişilebilir Hale Getirin

• Altyazılar Ekleyin: İşitme engelli kullanıcılar için videolara altyazı eklemek önemlidir.

Transkript Sağlayın: Sesli içerikler için metin transkriptleri sunarak erişilebilirliği artırabilirsiniz.

Erişilebilirlik standartları, Web Content Accessibility Guidelines (WCAG) tarafından belirlenmiştir ve A, AA ve AAA olmak üzere üç farklı seviyede değerlendirilir. Her seviye, belirli gereksinimleri karşılamak için belirli standartları belirler. İşte video içerikleri için belirli erişilebilirlik standartlarının farklı seviyelerde zorunlu olup olmadığı:

A Seviyesi:

• Altyazılar (Subtitles): Zorunlu değil.
• Transkriptler: Zorunlu değil.

AA Seviyesi:

• Altyazılar (Subtitles): Zorunlu.
• Transkriptler: Zorunlu.
• Yüksek Kontrast ve Büyük Yazılar: Zorunlu değil.
• Video Oynatıcı Kontrolleri: Zorunlu değil.

AAA Seviyesi:

• Altyazılar (Subtitles): Zorunlu.
• Transkriptler: Zorunlu.
• Yüksek Kontrast ve Büyük Yazılar: Zorunlu.
• Video Oynatıcı Kontrolleri: Zorunlu.
   

Erişilebilirlik ve SEO: Birlikte Daha Güçlü

Erişilebilirlik, yalnızca etik bir zorunluluk değil, aynı zamanda SEO performansını artıran bir faktördür. İşte bunun bazı yolları:

• Hızlı Yükleme Süreleri: Erişilebilir siteler genellikle daha optimize edilmiş ve hızlıdır, bu da SEO için önemlidir.
• Mobil Uyumluluk: Erişilebilirlik, mobil cihazlarda da kullanıcı dostu bir deneyim sunmayı gerektirir.
• Yapılandırılmış Veri Kullanımı: Arama motorlarının içeriği daha iyi anlaması için yapılandırılmış veri eklemek önemlidir.
   

Erişilebilirlik İçin En İyi Uygulamalar

Aşağıda, erişilebilir bir web sitesi oluştururken dikkate almanız gereken en iyi uygulamaları bulabilirsiniz:

• Formlar: Form alanlarına açıklayıcı etiketler ekleyin.
• Bağlantılar: Bağlantı metinlerini anlamlı hale getirin. Örneğin, "buraya tıklayın" yerine "Erişilebilirlik rehberimizi okuyun" gibi ifadeler kullanın.
• Dil Etiketleri: Sayfanın dilini belirtmek için HTML’de lang özelliğini kullanın.

Örnek:

• Hata Mesajları: Kullanıcıların hatalarını anlamalarına yardımcı olacak açıklayıcı mesajlar sağlayın.

 

Erişilebilirlik Araçları

Erişilebilirlik standartlarına uygun bir web sitesi oluşturmak için aşağıdaki araçlardan faydalanabilirsiniz:

• WAVE: Web sitenizin erişilebilirlik sorunlarını analiz eder.
• Lighthouse: Google’ın erişilebilirlik denetim aracı.
• Color Contrast Checker: Renk kontrastını test eder.
• Screen Reader: Ekran okuyucu teknolojilerini test etmek için kullanılır.

Erişilebilir bir web sitesi oluşturmak, sadece etik bir sorumluluk değil, aynı zamanda dijital dünyada rekabet avantajı sağlayan bir stratejidir. WCAG standartlarına uyum sağlamak, kullanıcı deneyimini iyileştirir, SEO performansını artırır ve yasal sorunları önler. Web erişilebilirliği konusunda daha fazla bilgi edinmek için WCAG Rehberi sayfasını ziyaret edebilirsiniz.

 

Sıkça Sorulan Sorular (FAQ)

1. Erişilebilirlik neden önemlidir?

Erişilebilirlik, engelli bireylerin dijital dünyaya eşit erişimini sağlar. Ayrıca, SEO performansını artırır ve yasal uyumluluk sağlar.

2. Erişilebilirlik standartları nelerdir?

En yaygın standart, WCAG’dir. Bu standart, web sitelerinin algılanabilir, kullanılabilir, anlaşılabilir ve sağlam olmasını gerektirir.

3. Web sitemin erişilebilir olduğunu nasıl test edebilirim?

WAVE, Lighthouse ve Color Contrast Checker gibi araçlarla web sitenizin erişilebilirlik durumunu analiz edebilirsiniz.

4. Erişilebilirlik SEO’yu nasıl etkiler?

Erişilebilirlik, hızlı yükleme süreleri, mobil uyumluluk ve doğru etiketleme gibi faktörlerle SEO performansını artırır.

5. Erişilebilirlik için hangi teknolojiler kullanılabilir?

Ekran okuyucular, altyazı araçları ve kontrast kontrol araçları, erişilebilirlik için kullanılan başlıca teknolojilerdir.