Web İçeriği Erişilebilirlik Kılavuzu (Web Content Accessibility Guidelines - WCAG), web sitelerinin ve diğer dijital içeriklerin engelli bireyler için daha erişilebilir ve kullanılabilir olmasını sağlamak amacıyla geliştirilen bir uluslararası standarttır. WCAG, World Wide Web Konsorsiyumu (W3C) tarafından oluşturulmuş ve yayınlanmıştır. Bu kılavuz, internet üzerindeki içeriklerin daha geniş bir kullanıcı kitlesi tarafından kullanılabilir hale gelmesini teşvik etmek için tasarlanmıştır.

WCAG, web içeriğinin engelli bireyler tarafından daha kolay anlaşılabilir ve kullanılabilir olmasını sağlayan belirli kuralları ve yönergeleri içerir.

 

WCAG Neden Önemlidir?

WCAG uyumu, sadece engelli kullanıcılar için değil, aynı zamanda web sitelerinin daha genel kullanılabilirliğini ve erişilebilirliğini artıran bir önemlidir. Bu nedenle, web tasarımcıları ve geliştiricileri için temel bir konudur ve ihmal edilmemesi gereken bir standarttır.

1. Eşit Fırsatlar Sağlar: WCAG, internetin herkes için eşit fırsatlar sunmasını hedefler. Engellilere, yaşlılara, geçici engelli olanlara veya farklı teknoloji cihazları kullananlara web içeriğine kolay erişim sağlar. Bu, toplumsal eşitsizliği azaltır ve daha kapsayıcı bir dijital dünya yaratır.

2. Yasal Zorunluluk: Birçok ülke ve bölge, kamu ve özel sektör kuruluşlarına WCAG uyumunu yasal bir zorunluluk olarak belirlemiştir. Bu nedenle, WCAG uyumunu sağlamak, yasal gereksinimlere uymak ve hukuki sorumlulukları önlemek için önemlidir.

3. Daha Geniş Kullanıcı Kitlesi İçin Erişilebilirlik: WCAG uyumlu web siteleri, sadece engelli kullanıcılar için değil, aynı zamanda yaşlılar, dil becerisi düşük olanlar veya mobil cihazları kullanan herkes için daha erişilebilir ve kullanılabilir olur. Bu, web sitenizin daha geniş bir kitlenin ilgisini çekmesini sağlar.

4. SEO ve Kullanılabilirlik Avantajları: WCAG uyumlu bir web sitesi, arama motoru optimizasyonu (SEO) performansını artırabilir ve daha yüksek sıralamalara ulaşabilir. Ayrıca, kullanıcı deneyimini geliştirerek, ziyaretçilerin daha kolay ve keyifli bir şekilde web sitenizi kullanmasını sağlar.
    

WCAG İlkeleri

Temel olarak dört ilkeye dayanır:

Algılanabilirlik (Perceivable): Web içeriği, farklı duyusal yeteneklere sahip kullanıcılar tarafından algılanabilir olmalıdır. Bu ilke, metin alternatifleri, ses ve video içeriği için transkriptler gibi öneriler içerir.

Anlaşılırlık (Operable): Web içeriği, kullanıcıların etkileşimde bulunabilmesi için kullanılabilir ve anlaşılabilir olmalıdır. Bu ilke, gezinme kolaylığı, klavye erişimi ve kullanıcı arayüzünün açıklığı gibi konuları kapsar.

Çalışılabilirlik (Understandable): Web içeriği, kullanıcılar tarafından anlaşılabilir ve kullanılabilir olmalıdır. Bu ilke, net ve anlaşılır bir dil kullanımını, hata mesajlarının açıklığını ve kullanıcıların tahmin edebilirliklerini desteklemeyi içerir.

Tolerans (Robust): Web içeriği, farklı tarayıcılar ve cihazlar tarafından tutarlı bir şekilde işlenebilir olmalıdır. Bu ilke, web sitelerinin farklı teknolojilerle uyumlu olmasını sağlamayı amaçlar.

WCAG, bu dört ilkeye dayalı olarak A, AA ve AAA olmak üzere üç farklı uyum seviyesi sunar. Her seviye, farklı düzeyde erişilebilirlik sağlama gereksinimlerini temsil eder.

 

WCAG Seviyeleri

Web İçeriği Erişilebilirlik Kılavuzu (WCAG), web sitelerinin ve diğer dijital içeriklerin engelli bireyler için daha erişilebilir ve kullanılabilir olmasını sağlamak amacıyla geliştirilen bir uluslararası standarttır. WCAG, A, AA ve AAA olmak üzere üç farklı uyum seviyesi sunar. Bu seviyeler, farklı düzeylerde erişilebilirlik gereksinimlerini temsil eder. İşte bu seviyelerin temel özellikleri:

1. A Seviyesi (A - Temel Uyum):

   • A Seviyesi, en temel uyum seviyesidir ve web içeriğinin minimum erişilebilirlik standartlarını karşılamasını gerektirir.
   • Bu seviye, engelli kullanıcıların önemli bilgilere erişimini sağlamayı amaçlar.
   • Özellikle metin alternatifleri, klavye erişimi ve temel belge yapısı gibi konular A Seviyesi'nde vurgulanır.
   • Bu seviye, web sitelerinin en temel erişilebilirlik düzeyine sahip olduğunu belirtir.

2. AA Seviyesi (AA - Orta Düzey Uyum):

   • AA Seviyesi, A Seviyesi gereksinimlerini karşıladığı gibi daha fazla erişilebilirlik özelliklerini içerir.
   • Bu seviye, daha geniş bir kullanıcı kitlesine hitap etmeyi hedefler ve web sitelerinin daha kullanılabilir hale gelmesini sağlar.
   • Özellikle metin ve medya içeriği için daha fazla erişilebilirlik, kontrast oranı ve gezinme kolaylığı gibi konular AA Seviyesi'nde vurgulanır.
   • AA Seviyesi, çoğu durumda tavsiye edilen uyum seviyesidir ve birçok ülkenin yasal düzenlemeleri tarafından referans olarak kabul edilir.

3. AAA Seviyesi (AAA - Yüksek Düzey Uyum):

   • AAA Seviyesi, en yüksek erişilebilirlik standartlarını içerir ve web sitelerinin en geniş bir kullanıcı kitlesine hitap etmesini hedefler.
   • Bu seviye, en yüksek derecede erişilebilirlik sağlamak amacı taşır ve daha fazla erişilebilirlik özelliğini içerir.
   • Özellikle medya içeriği için yüksek erişilebilirlik, çok yüksek kontrast oranları, karmaşık içerikler için daha fazla açıklama ve ek interaktif özellikler gibi konular AAA Seviyesi'nde vurgulanır.
   • AAA Seviyesi, bazen çok fazla teknik zorluk içerdiği için uygulanması daha nadir bir seçenektir ve belirli durumlar için gerekebilir.

Genellikle, web tasarım ve geliştirme projelerinde en azından AA Seviyesi uyum hedeflenir çünkü bu seviye, engelli kullanıcılar için önemli bir erişilebilirlik düzeyini temsil eder ve birçok yasal düzenleme tarafından referans alınır.

 

WCAG Sürümleri

WCAG 1.0 (Web İçeriği Erişilebilirlik Kılavuzu 1.0): Bu sürüm, 5 Mayıs 1999'da yayınlanmıştır ve web içeriğinin erişilebilirliğini artırmak için temel standartları belirlemiştir. Ancak, WCAG 2.0'nin yayınlanmasının ardından bu sürüm yerine daha yeni sürümler önerilmektedir.

WCAG 2.0 (Web İçeriği Erişilebilirlik Kılavuzu 2.0): Bu sürüm, 11 Aralık 2008'de yayınlanmıştır ve daha kapsamlı ve güncel bir erişilebilirlik kılavuzu olarak kabul edilir. WCAG 2.0, dört ana prensip etrafında yapılandırılmıştır: Algılanabilir, İşletilebilir, Anlaşılabilir ve Güçlü.

WCAG 2.1 (Web İçeriği Erişilebilirlik Kılavuzu 2.1): WCAG 2.1, 5 Haziran 2018'de yayınlanmış ve WCAG 2.0'ı güncellemiştir. Bu sürüm, özellikle mobil cihazlarda ve düşük görme yeteneğine sahip ve bilişsel engelli kişiler için daha fazla erişilebilirlik sağlamak amacıyla yeni kılavuzlar ve başarı kriterleri eklemiştir. 21 Eylül 2023'te bir güncelleme yayınlanmıştır.

WCAG 2.2 (Web İçeriği Erişilebilirlik Kılavuzu 2.2): WCAG 2.2, 5 Ekim 2023'te yayınlanmıştır. Bu en son sürüm, web erişilebilirliğini daha da artırmak için ek başarı kriterleri içermektedir ve daha geniş bir engel ve durum yelpazesini ele almaktadır.

Her sürüm geriye dönük uyumludur, yani daha sonraki bir sürüme (örneğin, WCAG 2.2) uygun içerikler aynı zamanda daha önceki sürümlere de uyum sağlar. Bu yaklaşım, erişilebilirlik standartlarindeki gelişmelerin kapsayıcı ve önceki kılavuzlara dayandığını sağlar.